Η ισχύς των κρατών αδυναμία της Ευρώπης

του ΓΙΑΝΝΗ ΣΕΪΤΑΝΙΔΗ

Ο κορυφαίος αμερικανός διανοητής Νόαμ Τσόμσκι σε τελευταία συνέντευξή του στο περιοδικό ΒΗΜagazino έκανε μια επισήμανση που απαντά σε δύο ερωτήματα της επικαιρότητας: γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν καταφέρνει να εκπέμψει μηνύματα ενότητας και να λύσει το πρόβλημα δημοσίου χρέους και γιατί δεν έχει καταφέρει να μοιράσει τον πλούτο που έχει παράξει και συσσωρεύσει τις τελευταίες δεκαετίες.
Σύμφωνα με τον  Τσόμσκι «τα κράτη δεν είναι οργανισμοί ήθους και ηθικής, είναι οργανισμοί

ισχύος. Το να περιμένεις από ένα κράτος ισχύος να συμπεριφέρεται δίκαια είναι μάταιο και ανόητο. Τα κράτη ως οργανισμοί λειτουργούν με τις δικές τους αρχές και τα δικά τους συμφέροντα. Ολη η ιστορία των κρατών είναι κάπως έτσι».

Οι ηγέτες των 27 κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης συναντώνται σήμερα στις Βρυξέλλες για να δώσουν μια λύση στο πρόβλημα δημοσίου χρέους που ταλανίζει την ευρωπαϊκή οικονομία τους τελευταίους 18 μήνες. Οι βασικοί παίκτες, που θέτουν και το πλαίσιο των αποφάσεων, είναι οι έξι χώρες με πιστοληπτική αξιολόγηση ΑΑΑ: η Γερμανία, η Γαλλία, το Λουξεμβούργο, η Ολλανδία, η Αυστρία και η Φιλανδία. Ειδική βαρύτητα έχουν οι δύο πρώτες χώρες, για λόγους κατανοητούς σε όλους.

Στο ίδιο τραπέζι, λοιπόν, θα καθίσουν οι έξι σουπερ οικονομίες και τα υπόλοιπα κράτη – μέλη της ΕΕ, που ακολουθούν είτε ασθμαίνοντας (Ιταλία, Ισπανία) είτε έχουν κάτσει ήδη στον πάγκο (Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιρλανδία). Συνεπώς έχουμε 27 χώρες με διαφορετικούς συσχετισμούς δυνάμεων και ισχύος στο εσωτερικό τους. Η κάθε χώρα έχει την ατζέντα της. Η Γερμανία, μια χώρα που έκανε πολλά και μάτωσε για να είναι σήμερα μια «μικρή Κίνα» στην καρδιά της Ευρώπης, δεν έχει καμία διάθεση να βάλει χρήματα που μπορεί να καταλήξουν στον κάλαθο των αχρήστων. Ζητεί να συνεισφέρουν όλοι, κράτη και ιδιώτες (δηλαδή οι τράπεζες) στη διαχείριση του ευρωπαϊκού χρέους. Η Γαλλία έχει μεγάλες τράπεζες και δεν θέλει η συμμετοχή των ιδιωτών να είναι υπερβολικά μεγάλη, ώστε να μη χρειαστεί να στηρίξει (δηλαδή να διασώσει) τις τράπεζες της, πράξη που θα είχε ως αποτέλεσμα να χάσει την αξιολόγηση ΑΑΑ (ήδη είναι σε αρνητικό ορίζοντα). Η Γερμανία δεν είχε αντίρρηση με ένα μικρότερο «κούρεμα», με τον όρο να υπάρξει στενότερη ευρωπαϊκή συνεργασία στα δημόσια οικονομικά. Το πιθανότερο είναι να υπάρξει μια απόφαση κάπου στη μέση, η οποία και θα κριθεί στην πράξη από Δευτέρα, στις αγορές.

Ότι και να αποφασιστεί θα είναι αποτέλεσμα συμβιβασμών μεταξύ κυρίαρχων κρατών και όχι μιας Ένωσης κρατών. Οι αποφάσεις δεν λαμβάνονται με κριτήριο τη σωτηρία της ευρωπαϊκής οικονομίας (ως σύνολο) και την επαναφορά της σε ρυθμούς ανάπτυξης. Αν λαμβάνονταν με αυτό το κριτήριο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα είχε τυπώσει αρκετό χρήμα για να σταματήσουν τα προβλήματα ρευστότητας των τραπεζών (τα οποία σήμερα πνίγονται σε μια κουταλιά νερό), βάζοντας τέλος και στα προβλήματα της Ελλάδας να εξυπηρετήσει το δανεισμό της.

Το ευρώ δημιουργήθηκε ως βασικό εργαλείο για να προχωρήσει η Ενιαία Αγορά, η λειτουργία της Ευρώπης ως ένας μεγάλος, ενιαίος  και ελεύθερος χώρος διακίνησης κεφαλαίων, αγαθών, ανθρώπων και υπηρεσιών. Τι χρειάζεται μια ενιαία αγορά; Κοινούς κανόνες και σταθερότητα τιμών για να προστατεύονται εισοδήματα και αξίες. Κάπως έτσι φτιάχτηκε το ευρώ. Στο πίσω μέρος των σκέψεων των εμπνευστών της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης ήταν ότι το ευρωπαϊκό οικοδόμημα θα περνούσε από το στάδιο της Νομισματικής Ένωσης (που έγινε με την εισαγωγή του ευρώ) στην Οικονομική Ένωση και από εκεί στην Πολιτική Ένωση, καταφέρνοντας στο ενδιάμεσο να ανταγωνιστεί τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία.
Η πραγματικότητα, όμως, είναι ότι όλοι στην ΕΕ ήθελαν τα καλά του ευρώ, χωρίς τα κράτη να χάσουν την οντότητά τους και άρα την ισχύ τους.

Έτσι είδαμε τις πλεονασματικές χώρες του Βορρά να μην τολμούν τη δημοσιονομική εξισορρόπηση, κάτι που θα απαιτούσε υψηλές μεταβιβάσεις προς το νότο.

Η «σφαγή» στο Βέλγιο σε αυτό εδράζεται. Ο πλούσιος φλαμανδόφωνος βορράς δεν θέλει να πληρώνει το φτωχό γαλλόφωνο νότο.

Κατ’ αναλογία γιατί ο Φιλανδός και ο Γερμανός φορολογούμενος να πληρώσει για την ανάπτυξη της Ελλάδας; Έτσι η Ελλάδα, όπως και η Ιταλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία, δανείστηκαν για να αναπτυχθούν (χάρη στο φθηνό ευρώ) αντί να υπάρξουν καθαρές ευρωπαϊκές επενδύσεις, χωρίς δανεικά. Τα χρήματα του ΕΣΠΑ και των προγραμμάτων συνοχής είναι ψήλοι στ’ άχυρα, μπροστά στις πραγματικές απαιτήσεις για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των ελλειμματικών χωρών.

Επανερχόμαστε εκεί που ξεκινήσαμε. Ο ευρωπαϊκός βιομηχανικός βορράς ήθελε πελατεία για τα προϊόντα του. Ο νότος ήταν μια εξαιρετικά καλή αγορά. Ο ένας, λοιπόν, εξάγει και ο άλλος εισάγει. Ο βορράς έχει πλεόνασμα και ο νότος έλλειμμα. Δεν θα ήταν δίκαιο ο πλούσιος βορράς να χρησιμοποιήσει μέρος των πλεονασμάτων του για να ανέβει επίπεδο ο νότος; Θα ήταν, αν είχαμε να κάνουμε μια ενιαία χώρα και όχι με τα συμφέροντα κρατών. Και σήμερα η ΕΕ θέλει αποφάσεις για το καλό της Ένωσης και όχι ένα συμβιβασμό αλληλοσυγκρουόμενων εθνικών συμφερόντων.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “Η Καθημερινή” στις 23 Οκτωβρίου 2011

Πηγή: http://ellinikioikonomia.com