To τούνελ Ινδίας-Ιράν

Μπορεί να είναι δύσκολο για όσους έχουν ανατραφεί με τα δυτικά γυαλιά να δουν τι τεκταίνεται στον κόσμο πέρα από τον Ατλαντικό και τη γραμμή του ποταμού Όντερ. Ένα πάντως είναι σίγουρο: ο κόσμος δεν είναι πια δυτικοκεντρικός και οι δυτικοκεντρικές ερμηνείες, όπου πρωταγωνιστές είναι πάντα οι καλοί Αμερικανοί και οι έξυπνοι Ευρωπαίοι έχουν φτάσει στα ιστορικά τους όρια. Για την Ελλάδα που μέσα στην οικονομική εξαθλίωσή της θα αρχίσει να πληρώνει 30% ακριβότερο το πετρέλαιο από τον Ιούνιο, λόγω της εφαρμογής των κυρώσεων της Ε.Ε. προς το Ιράν, το να δει πέρα από το Τσάμπαχαρ δίνει τροφή για σκέψη.

Aρ.Αλ.

Το τούνελ Ινδίας-Ιράν

Του Vijay Prashad*, Asia Times, 7/3/2012

Στις 4 Μαρτίου , ο Ιρανός πρόεδρος Μ. Αχμαντινεζάντ υποδέχθηκε τον Ινδό υπουργό Νέων και Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, Φ. Αμπντουλάχ. Η δημοσιευμένη ατζέντα των συνομιλιών ήταν σαφής. Ο Αχμαντινεζάντ τόνισε ότι το Ιράν “δεν θέτει περιορισμούς στην επέκταση των συνολικών δεσμών, συμπεριλαμβανομένων του εμπορίου των κοινών επενδύσεων, της επιστήμης, του τουρισμού και του πολιτισμού” με την Ινδία.Ο Αμπντουλάχ συμφώνησε, λέγοντας “η ινδική κυβέρνηση επιδιώκει την επέκταση της συνεργασίας σε όλα τα πεδία”. Η ατμόσφαιρα της συνάντησης υποδεικνύει μια άνωση των σχέσεων Ινδίας-Ιράν.

Υπάρχουν τρεις λόγοι που η συνάντηση ήταν τόσο φιλική.

1. Τελειοποίηση του μηχανισμού πληρωμής με ρουπίες: Την Παρασκευή 2 Μαρτίου, ο Ρ. Αχμέτ, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Εξαγωγικών Οργανισμών της Ινδίας (FIEO) έδωσε στη δημοσιότητα μια απροσδόκητη δήλωση. “Το πρόβλημα των πληρωμών με το Ιράν λύθηκε με το μηχανισμό πληρωμών σε ρουπίες μέσω της τράπεζας UCO ". Το Σαββατοκύριακο μια ομάδα της Ιρανικής Κεντρικής Τράπεζας βρέθηκε στο Νέο Δελχί. Διεκπεραίωσε τα περισσότερα πρακτικά προβλήματα που σχετίζονταν με το νέο μηχανισμό πληρωμών.

Η συμφωνία της Ινδίας με το Ιράν αποτελεί μια απάντηση στην διετή επιθετική διαδικασία της οποίας ηγούνται οι ΗΠΑ και η Ε.Ε με στόχο την απομόνωση της πετρελαϊκής βιομηχανίας του Ιράν. Τον Δεκέμβριο του 2010, η Αποθεματική Τράπεζα της Ινδίας εγκατέλειψε το μηχανισμό της Ασιατικής Ένωσης Εκκαθαρίσεων (ACU) μέσω του οποίου οι ινδικές εταιρείες πλήρωναν το ιρανικό πετρέλαιο. Οι διευθετήσεις μέσω της Turkiye Halk Bankasi και της Europaisch-Iranische Handelsbank AG με έδρα τη Γερμανία παρείχαν στις ινδικές εταιρείες βραχυπρόθεσμα μέσα για να φτάσουν στο Ιράν, αλλά κάτω από την πίεση της Ε.Ε. και των ΗΠΑ αυτοί οι δίαυλοι έκλεισαν τον προηγούμενο χρόνο. Η τρέχουσα πίεση της Ε.Ε. στο δίκτυο SWIFT για τα χρηματοπιστωτικά μηνύματα στόχο έχει να απομονώσει ακόμη περισσότερο το Ιράν από τους εμπορικούς εταίρους του.

Τους τελευταίους δύο μήνες, η ινδική και η ιρανική κυβέρνηση εργάστηκαν για τη δημιουργία ενός μηχανισμού που παρακάμπτει την πίεση των ΗΠΑ και της Ε.Ε. Η ανακοίνωση της 2ας Μαρτίου αποτελούσε την κορύφωση αυτής της διαδικασίας. Η Ινδία και το Ιράν θα διεξάγουν το μεταξύ τους εμπόριο σε ρουπίες.

Ο ινδικός νόμος απαιτεί οι πωλήσεις προς μη Ινδό πωλητή να φορολογούνται, αυξάνοντας το συνολικό επιχειρηματικό κόστος συναλλαγών με την Ινδία στο 42%. Η ινδική κυβέρνηση συνεχίζει να συζητά την δυνατότητα εξαίρεσης αυτής της παρακράτησης φόρου. Η Περσική Τράπεζα του Ιράν έχει ανοίξει ένα λογαριασμό στην Τράπεζα UCO της Καλκούτας και θα συγκεντρώνει τις ρουπίες της εκεί.

2. '"Τεράστια” ινδική εμπορική αποστολή στο Ιράν: Οι εμπορικοί φραγμοί ανάμεσα στην Ινδία και στο Ιράν άρθηκαν 10 ημέρες πριν ταξιδέψει η ινδική εμπορική αποστολή στην Τεχεράνη. Γι' αυτό ακριβώς ο Αχμέτ της FIEO σημείωσε ότι η εμπορική αντιπροσωπία “θα μπορεί τώρα να διαπραγματευτεί νέα συμβόλαια που διαφοροποιούν και επεκτείνουν τις εξαγωγές”. Ο Ανάντ Σετ της FIEO αναμένει ότι η αποστολή που θα βρίσκεται στο Ιράν από τις 10-14 Μαρτίου θα είναι “τεράστια”.

Οι κύριοι τομείς ενδιαφέροντος είναι οι πωλήσεις ινδικού σιδήρου και ατσαλιού, φαρμακευτικών, ρυζιού, τσαγιού και σιτηρών. Κυβερνητικός αξιωματούχος μου είπε πως ελπίζει να κλείσει η Ινδία συμφωνίες αξίας 30 δισ. δολ. , μια πολύ μεγάλη αύξηση σε σχέση με τις τρέχουσες πωλήσεις των 2,7 δισ.

"Το υπουργείο ενδιαφέρεται πολύ να αξιοποιήσει την κατάσταση. Πολλοί από τους πρώην εμπορικούς εταίρους του Ιράν δυστροπούν εξαιτίας των κυρώσεων. Η Ινδία θα πρέπει να είναι έτοιμη να μπει όπου υπάρχει ανάγκη, όχι για πολιτικούς λόγους, αλλά γιατί έχουμε εμπορικό συμφέρον εκεί”, επισήμανε.

Ο αξιωματούχος του υπουργείου Εμπορίου είναι ειλικρινής όταν λέει ότι η Ινδία δεν έχει πολιτικό κίνητρο να σπάσει τις κυρώσεις των ΗΠΑ/Ε.Ε. Φαίνεται πως τα οικονομικά συμφέροντα είναι τα πρώτιστα.

Τα συνολικά στοιχεία του Ιανουαρίου 2012 αποκαλύπτουν ότι οι ινδικές εξαγωγές στον υπόλοιπο κόσμο αυξήθηκαν μόνο 10,1% σε ένα χρόνο φτάνοντας τα $25,35 δισ., ενώ οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 20,3%, αξία $40,10 δισ., δημιουργώντας εμπορικό έλλειμμα $14.7 δισ. Με μια κλονισμένη Ευρωζώνη και με την αποτελματωμένη ζήτηση στις ΗΠΑ, αυτή η τάση αποτελεί κακό οιωνό για το μέλλον. Δείχνοντας αυτά τα στοιχεία, ο Αχμέτ παρατηρεί : “Το Ιράν είναι ένας αναδυόμενος προορισμός για τις ινδικές εξαγωγές. Κατά τη διάρκεια του τελευταίου οικονομικού έτους, παρά τις τραπεζικές αβεβαιότητες, οι εξαγωγές μας στο Ιράν αυξήθηκαν περίπου 50% φτάνοντας τα $2,71 δισ.".

3. Ένα ναυτικό χάνι: Μία από τις πτυχές της ιρανο-ινδικής σχέσης που συζητιούνται ελάχιστα είναι το λιμάνι Τσάμπαχαρ (ή Τσαχ Μπαχάρ) στο νοτιοανατολικό Ιράν. Όταν η Κίνα άρχισε τις εργασίες στο πακιστανικό λιμάνι Γκουαντάρ στο Μπαλουχιστάν, οι Ινδοί επιδίωξαν να αναβιώσουν, μέσω της συνεργασίας με το Ιράν, το αρχαίο λιμάνι του Τσάμπαχαρ. Οι εργασίες επιταχύνθηκαν το περασμένο έτος, όταν η ινδική κυβέρνηση έκανε επενδύσεις για την κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής που συνδέει το λιμάνι με τα κοιτάσματα σιδηρομεταλλεύματος του Αφγανιστάν στην επαρχία Μπάμιαν και με τα μεταλλεία χαλκού στην επαρχία Ζαμπούλ.

Το λιμάνι του Τσάμπαχαρ είναι η απάντηση της Ινδίας στο κανάλι του Σουέζ του 21ου αιώνα της Κίνας, αφού δίνει τη δυνατότητα στην ινδική βιομηχανία να έχει πρόσβαση στους αφγανικούς και (τελικά) στους κεντροασιατικούς πόρους.

Ο ινδικός οργανισμός συνοριακής οδοποιίας δαπάνησε 136 δισ. δολ. για να βοηθήσει τους Ιρανούς να συνδέσουν το Τσάμπαχαρ με τη βασική περιφερειακή λεωφόρο του Αφγανιστάν και συνεπώς με όλες τις μεγάλες πόλεις του. Το 2000, στην Πετρούπολη, η Ινδία, το Ιράν και η Ρωσία υπέγραψαν διακυβερνητική συμφωνία για τον διεθνή διάδρομο μεταφορών βορρά-νότου που συνδέει την Ινδία με την Κεντρική Ασία μέσω ιρανικών λιμανιών και αφγανικών οδών.

Ο πόλεμος στο Αφγανιστάν από το 2001 καθυστέρησε αυτή την προσπάθεια, αλλά δεν τη σταμάτησε. Τον Ιανουάριο του 2003, οι κυβερνήσεις του Αφγανιστάν, του Ιράν και της Ινδίας συναντήθηκαν στην Τεχεράνη για να υπογράψουν το μνημόνιο για την ανάπτυξη και οικοδόμηση των υποδομών διαμετακόμισης και μεταφορών. Βάσει αυτού, βελτίωσαν την οδό από το Τσάμπαχαρ στο Ντέλαρμ και στο Ζαράντζ του Αφγανιστάν.

Αυτά τα μεγάλα μεταφορικά δίκτυα μιμούνται εκείνα που κατασκευάζονται στην Μιανμάρ (το λιμάνι που έφτιαξαν οι Κινέζοι στο Ράμρι και οι Ινδοί στο Ακιάμπ). Αυτά τα μεγάλα έργα υποδομών επισκιάζουν τη γλώσσα του πολέμου.

Αφού οι Ινδοί βοήθησαν να χτιστεί το λιμάνι του Τσάμπαχαρ, η χρήση του και οι ανταλλαγές προϊόντων δεν θα βαρύνονται με δασμούς, ως επί το πλείστον. Την πρώτη εβδομάδα του Μαρτίου, ινδικά πλοία έδεσαν στο Τσάμπαχαρ και ξεφόρτωσαν 100.000 τόνους σιτηρών με προορισμό το Αφγανιστάν. Το φορτίο αποτελούσε ανθρωπιστική βοήθεια και έτσι το Στέιτ Ντιπάρτμεντ δεν μπορούσε εύκολα να δημιουργήσει φασαρία. Ήταν όμως επίσης μια δοκιμή για τα μελλοντικά εμπορικά φορτία.

Στα μέσα Φεβρουαρίου, οι πρόεδροι του Αφγανιστάν, του Πακιστάν και του Ιράν συναντήθηκαν στο Ισλαμαμπάντ, στην τρίτη τριμερή σύνοδο κορυφής. Δύο εβδομάδες αργότερα, η πακιστανική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα χαλάρωνε τους περιορισμούς στο εμπόριο με την Ινδία και ότι δεν θα μείωνε τις εμπορικές σχέσεις της με το Ιράν.

Η Ινδία ελπίζει να χρησιμοποιήσει το συνοριακό πέρασμα Βάγκαχ για να στέλνει προϊόντα στο Πακιστάν και στο Αφγανιστάν. Η χερσαία διαδρομή είναι γεμάτη πολιτικές εντάσεις, όπως και τα 2.700 χλμ. του “αγωγού της ειρήνης” που επρόκειτο να αναπτύξουν από κοινού η Ινδία, το Ιράν και το Πακιστάν, ώστε να μεταφέρουν ιρανικό φυσικό αέριο στις αγορές της Ινδίας. Η ένταση μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν ανέστειλε προς το παρόν το έργο.

Οι χερσαίες διαδρομές είναι ιδανικές για να συνδέσουν την Ινδία με τις αγορές της Κεντρικής Ασίας, αλλά πολιτικοί υπολογισμοί αύξησαν το ευκαιριακό κόστος της χερσαίας μεταφοράς. Εξ ου και η επιλογή του Τσάμπαχαρ.

Η Ινδία και το Ιράν φαίνεται πως έχουν οικοδομήσει τουλάχιστον ένα τούνελ για να παρακάμψουν του εμπάργκο της Ε.Ε. και των ΗΠΑ . Υπάρχουν και άλλοι μηχανισμοί, όπως η χρήση των κεντροασιατικών τραπεζών για τη διευθέτηση των πληρωμών για τις μεταξύ τους εμπορικές συναλλαγές. Αυτά τα τρία γεγονότα δείχνουν ότι η Ινδία δεν έχει τη διάθεση να συμμετέχει στο εμπάργκο εναντίον του Ιράν.

Αντιθέτως, η Ινδία έχει τους δικούς της οικονομικούς και γεωστρατηγικούς λόγους να συνεχίσει το εμπόριο με το Ιράν. Τα σκληρά λόγια της Ουάσιγκτον, των Βρυξελλών και του τελ Αβίβ δεν ακούγονται ανατολικά του Τσάμπαχαρ. Στο Πεκίνο, το Ισλαμαμπάντ, την Καμπούλ και το Νέο Δελχί οι συζητήσεις περιστρέφονται σε ποσοστά και πληρωμές παρά σε στρατηγικά πλήγματα και σαμποτάζ.

*Ο Vijay Prashad είναι καθηγητής και διευθυντής Διεθνών Σπουδών στο Κολέγιο Τρίνιτι, του Χάρτφορντ, ΗΠΑ. Την άνοιξη θα εκδοθούν δύο βιβλία του: Arab Spring, Libyan Winter (AK Press) και Uncle Swami: South Asians in America Today (New Press).

Πηγή: http://www.tometopo.gr